KİBELE: TÜRK MİTOLOJİSİNDE BEREKET TANRISI
Kibele, Türk/Türk coğrafyası lokal mitolojilerinin en önemli figürü ve tanrısal özellikler taşıyan bir kadın kahramanıdır. Eşsiz kudreti ve bereketinden dolayı onu Anadolu’dan Kafkasya’ya kadar pek çok dört bir yanda öven ciddi hava vardır.
Kibele’nin Özellikleri
- Kudret: Keskin kudreti ile çevresindekilere karşı kendini korur; güneşe, şimşeğe, çeşitli doğa güçlerine ve ağaçların havasına karşı koruma sağlar.
- Dil: Özel gibileriyle Tanrıça topluluğun dilini konuşur.
- İstanbul: Türk mitolojisindeki mitolojik etkileri öylesine özel ki, şehirlerin kurulmasından önce İstanbul’u Kibele tapınağı ile özdeşleştirilmiştir.
- Güç: Tüm gücü ve bereketi arz eder; üretkenlik, sağlık, coşku, aşk ve umut gibi bereketli yaratım güçlerinin korunmasını sağlar.
Kibele’nin Rölyefi
Kibele kahramanlık ve bereket tekamülünü gösteren bir kimsenin ve çok yönlülüğünün bir simgesi olarak genellikle Çanakkale kazanlarını kutladığı bir düğün şölenini andıran insanlarla doldurulmuş bir tapınağın önünde ünlü bir figürdür.
Kibele simgesinin diğer özellikleri arasında yoğun inanç, alçak gönüllülük, sabır ve aşk yer alır. Özel olarak onun yaş fırtınası ile uğraşma gücü arasında arıyłp yakalama imgelemi özellikle güçlüdür.
Kibele’nin Anlamı
Türk Mitolojisinde, Kibele halkın gönlünde özel bir yere sahiptir. O, günlük yükümlülüklerden uzaklaşmanın ve özgürlüğün bir simgesidir. O çeşitli tekamüllerin destekçisidir ve arzulanan çoğu şeyi elde etmeye yardımcı olur; üretkenlik, sağlık, aşk ve sevgi gibi özellikleri herkese getirir. Beyaz At’ı ile Kibele, yaşam enerjisinin içinde ve onun kudreti insanlığı kurtarmaya iddia eder.
Kibele, Türk Mitolojisinde icra edildikleri anlayışa göre bereket tanrıçası olarak görülmüştür. Kibele, evlilik ve açlık tanrıçası olarak bilinmektedir. Kibele, Türk inanç sisteminde birçok şekilde tasvir edilmiştir ve her türlü değerli nesneye kutsal sayılmıştır.
Çin kaynakları, Kibele’yi, Yalçın Kuşun adıyla anmaktadır. Yalçın Kuşu keskin kuyruklu, geniş kanatlı ve uzun boylu bir kuş olarak tanımlarlar. Türk anlatılarında, Kibele kadın yüzlü bir kuş olarak hayal edilmiştir ve bununla ilgili şiirlerde duyulmaktadır.
Bu etnik ve kültürel gönderme, üzerinde kuvvetli bir şekilde durulan Ege Bölgesi’nin özüne işaret etmektedir. Kibele; Türk kültüründe, berekete inanan, güvenilir, ana-baba güvencelerinde inanç ve bağlılığından daha güçlü bir kuvvet olarak görülmüştür.
Kibele, Geyik Tanrısı Oğuz Kağan ve Yörük Ali’nin eşyası olarak da hatırlanmıştır. Kibele’nin gücü, kuruluşların sağlıklı ve iyi organize olmasını sağladığından, özellikle krallıklar, bu gücün derinliğinden nasibini almak istemişlerdir.
Bu nedenle, Kibele, kurumsal seviyede Türk kültüründe mevcut bir toplumsal büyünün temsilcisi olarak da yüksek bir öneme sahiptir. Kibele’nin adının her zaman dile getirilmesi, mimarideki geometrik motiflerde gözetilmesi ve temsilinin çeşitli kültürlerle karşılaştırılması, kalkınma konularında izlenebilecek önemli ipuçları sağlamaktadır.
Kibele, Türk kültür tarihinde ve inanç sistemindeki önemi anlaşılmıştır ve bu nedenle, pek çok çalışma Kibele’nin tasvir edilmesi ve kökeni açısından incelenmiştir. Bu incelemeler, Kibele’nin Türk mitolojisinde bereket tanrıçası olarak takdir edilmesine öncülük etmiştir.
Kısaca, Kibele, önemli bir mevkide bulduğu Türk kültüründe çok yönlü fonksiyonları bulunan özel bir tanrıça olarak bilinmektedir. Kuvvetli destekleri, bereketi, cömertlik ve istişareyi temsil ettiği üzere, şüphe yok ki imanlılar bu konudaki ikonu çok büyük önem veriyorlar.